Cách xử lý khi đối tác vi phạm hợp đồng theo Bộ luật dân sự 2015

Các biện pháp xử lý vi phạm hợp đồng đang thu hút sự quan tâm đặc biệt từ các bên tham gia giao kết hợp đồng. Trên thực tế, không ít trường hợp vi phạm đã làm cho mục đích của hợp đồng không thể đạt được, thậm chí còn gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền và lợi ích hợp pháp của các bên. Bài viết dưới đây của kế toán Vina sẽ cung cấp tư vấn chi tiết cho quý khách về vấn đề quan trọng này.

Vi phạm hợp đồng là gì?

Trong hệ thống pháp luật Việt Nam, khái niệm vi phạm hợp đồng chưa được định nghĩa một cách cụ thể. Tuy nhiên, nhiều đạo luật như Bộ luật Dân sự năm 2015 và Luật Thương mại đã sử dụng thuật ngữ này với những hiểu biết tương đối thống nhất. Vi phạm hợp đồng được hiểu là hành vi của một bên có nghĩa vụ không thực hiện nghĩa vụ đúng hạn, thực hiện không đầy đủ hoặc không đúng nội dung theo thỏa thuận giữa các bên hoặc theo quy định của pháp luật.

Các trường hợp vi phạm hợp đồng phổ biến

Vi phạm hợp đồng do chủ thể giao kết

Vi phạm hợp đồng do chủ thể giao kết chiếm tỷ lệ lớn trong các trường hợp vi phạm, và thường xuất hiện trong những tình huống cụ thể như sau:

• Chủ thể giao kết không thực hiện đúng các nghĩa vụ và trách nhiệm được quy định trong hợp đồng mà không có lý do chính đáng, hoặc do nhận thấy hợp đồng không khả thi và không có lợi cho mình.
• Chủ thể đã hưởng lợi từ quan hệ hợp đồng nhưng lại không thực hiện các nghĩa vụ theo thỏa thuận.
• Chủ thể chỉ thực hiện một phần nghĩa vụ hoặc thực hiện không đúng nội dung hợp đồng.

Vi phạm hợp đồng khi giao kết và thực hiện

Vi phạm hợp đồng trong quá trình giao kết và thực hiện thường chỉ được phát hiện sau khi hợp đồng đã được ký kết một thời gian hoặc khi xảy ra tranh chấp. Những biểu hiện cụ thể của dạng vi phạm này bao gồm:

• Chủ thể ký kết hợp đồng không có đủ năng lực hành vi hoặc không đủ thẩm quyền để giao kết.
• Hợp đồng vi phạm về hình thức, chẳng hạn như hợp đồng được ký kết dưới dạng điện tử nhưng lại yêu cầu phải có văn bản.
• Đối tượng tham gia giao kết nằm trong danh sách cấm theo quy định của pháp luật, ví dụ như mua bán động vật quý hiếm, buôn bán ma túy, hoặc các hoạt động không được phép.
• Các bên tham gia giao kết bị ép buộc, đe dọa hoặc lừa dối, không đảm bảo nguyên tắc tự nguyện, trung thực và bình đẳng.
• Hợp đồng thiếu các nội dung cơ bản theo quy định của pháp luật về loại hợp đồng đó.

Những thiệt hại nào do vi phạm hợp đồng được bồi thường?

Có thể thấy bên bị vi phạm có quyền yêu cầu bồi thường cho các thiệt hại sau:

• Thiệt hại về tinh thần: Tổn thất tinh thần do bị xâm phạm đến tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, uy tín và các lợi ích nhân thân khác.
• Thiệt hại về vật chất: Giá trị tổn thất thực tế và trực tiếp mà bên bị vi phạm phải chịu do hành vi vi phạm gây ra, bao gồm tổn thất về tài sản, chi phí hợp lý để ngăn chặn và khắc phục thiệt hại, cũng như khoản lợi trực tiếp mà bên bị vi phạm đáng lẽ được hưởng nếu không có hành vi vi phạm.

Hậu quả pháp lý của hành vi vi phạm hợp đồng

Bồi thường thiệt hại

Thiệt hại do vi phạm nghĩa vụ theo hợp đồng được xác định theo quy định tại khoản 2 của Điều này, cùng với Điều 13 và Điều 360 của Bộ luật Dân sự. Người có quyền có thể yêu cầu bồi thường cho những lợi ích mà lẽ ra họ sẽ được hưởng từ hợp đồng. Ngoài ra, họ cũng có quyền yêu cầu bồi thường cho các chi phí phát sinh do bên có nghĩa vụ không hoàn thành trách nhiệm của mình, miễn là không trùng lặp với mức bồi thường cho lợi ích do hợp đồng mang lại.

Theo yêu cầu của người có quyền, Tòa án có thể buộc bên có nghĩa vụ phải bồi thường thiệt hại về tinh thần. Mức bồi thường sẽ được Tòa án quyết định dựa trên nội dung cụ thể của vụ việc (Điều 419 Bộ luật Dân sự 2015).

Phạt vi phạm hợp đồng

Phạt vi phạm là sự thỏa thuận giữa các bên trong hợp đồng, theo đó bên vi phạm nghĩa vụ phải nộp một khoản tiền cho bên bị vi phạm. Mức phạt vi phạm sẽ được các bên thỏa thuận, trừ khi có quy định khác trong luật.

Các bên có thể thống nhất rằng bên vi phạm chỉ phải chịu phạt vi phạm mà không cần bồi thường thiệt hại, hoặc có thể yêu cầu cả hai. Nếu các bên đã có thỏa thuận về phạt vi phạm nhưng không đề cập đến việc bồi thường thiệt hại, thì bên vi phạm chỉ phải chịu phạt vi phạm.

Điều này có nghĩa rằng việc phạt vi phạm chỉ được áp dụng nếu có sự đồng ý của các bên trong hợp đồng. Nếu hợp đồng không ghi rõ về phạt vi phạm, bên bị vi phạm sẽ không có quyền yêu cầu phạt vi phạm. Ngược lại, trong trường hợp bồi thường thiệt hại, bên gây thiệt hại vẫn phải có trách nhiệm bồi thường theo quy định pháp luật, bất kể có thỏa thuận hay không.

Cách xử lý khi đối tác vi phạm hợp đồng

Để xử lý hiệu quả các vi phạm hợp đồng khi phát sinh, bạn có thể thực hiện một hoặc nhiều biện pháp sau, tùy thuộc vào tính chất của sự việc:

Thương lượng – hòa giải

Thương lượng và hòa giải luôn được khuyến khích trong mọi tranh chấp hợp đồng nhằm tìm ra giải pháp nhẹ nhàng nhất cho các bên. Các bên có thể chủ động gặp gỡ để thảo luận, nhưng trong nhiều trường hợp, việc hòa giải cần có sự can thiệp của Tòa án hoặc cơ quan Trọng tài thương mại.

Yêu cầu tòa án hoặc trọng tài thương mại giải quyết

Yêu cầu Tòa án hoặc Trọng tài thương mại can thiệp là biện pháp cần thiết và hiệu quả khi không còn giải pháp nào khác có thể thay đổi tình hình. Các cơ quan này, đặc biệt là Tòa án, có thẩm quyền ra các phán quyết bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bên bị vi phạm. Những phán quyết này có hiệu lực pháp lý cao và tính bắt buộc.

Đơn phương hủy bỏ hoặc đình chỉ thực hiện hợp đồng

Đây là biện pháp cuối cùng, được áp dụng khi thương lượng và hòa giải không thành công. Biện pháp này nhằm hạn chế việc gây ra hậu quả xấu hơn nếu tiếp tục thực hiện hợp đồng, nhất là khi bên vi phạm không có thiện chí chấm dứt hành vi vi phạm. Tuy nhiên, cần cân nhắc thật kỹ để tránh quyết định vội vàng.

Yêu cầu cơ quan điều tra, viện kiểm sát khởi tố vụ án hình sự

Đây là biện pháp cứng rắn, áp dụng trong trường hợp bên đối tác có dấu hiệu chiếm đoạt tài sản thông qua hành vi lừa đảo hoặc lạm dụng tín nhiệm khi ký kết hoặc trong quá trình thực hiện hợp đồng.

Lời kết

Trên đây là những thông tin chi tiết về các trường hợp vi phạm hợp đồng, đặc biệt là các biện pháp xử lý hiệu quả. Nếu quý khách còn bất kỳ thắc mắc nào liên quan đến bài viết hoặc cần hỗ trợ tư vấn về hợp đồng, xin vui lòng liên hệ với kế toán Vina qua hotline 0788555247 hoặc gmail: info@ketoanvina.vn. Chúng tôi sẵn sàng hỗ trợ và tư vấn cho quý khách!